Milli kültürümüz ve tarihimiz incelenirse atalarımızın birlik ve beraberliğinin, dolayısıyla da başarılarının, mânevî temellere dayandığı görülür. Genel olarak din kardeşliği, ayrıca tarikatlardaki daha samimi kardeşlik havası, büyük mutasavvıfların ve din alimlerinin telkin ettikleri insanları sevmek, hoşgörü, sabır ve tahammül, yardımlaşma, alçak gönüllülük ve benzeri duygular hep, yükselme devirlerimizin bugün önemi unutulmuş olan başlıca başarı amilleridir.
Aşağıdaki bölüm meşhur alim Gazzâlî rahmetullâhi aleyh’in İhyâu ulûmi’d-dîn adlı büyük eserinden tercüme edildi. İmam Gazzâlî, kitabında, dostluk ve arkadaşlığın âdâbını geniş bir şekilde ele almaktadır. O, konuya önce dostluk etmenin dinimizdeki faziletini anlatmakla girer sonra kaç çeşit dostluk olduğunu, hakiki dostluğun şartlarını ve karşılıklı sorumlulukları vs. zikreder.
Tercümemiz dostluk duygularının uyanmasına, kuvvetlenmesine veya yeniden düzenlenmesine vesile olursa bundan samimi bir haz duyacağız.144
Dostluk ve Arkadaşlığın Fazileti
Mâlum olsun ki dostluk iyi huyun, ayrılık ve geçimsizlik ise kötü huyun meyvesidir. İyi huy sevmeyi, anlaşmayı, uyuşmayı gerektirir. Kötü huy ise kızma, hased ve sırt çevirme hâsıl eder. Tıpkı ağaç iyi olunca mahsulün de iyi ve tatlı olması gibi. Dostluğun kaynağı, kökü durumunda olan güzel huyun, İslâm dini nazarındaki üstünlüğü ise kimsenin meçhulü değildir. Nitekim Yüce Allah, “Muhakkak ki sen yüksek bir ahlâk üzeresin.”145 diyerek Peygamberi’ni (sas.) yüce ahlâklılıkla övmüştür. Baş tacımız Peygamber Efendimiz de “İnsanları cennete en çok onların takvaları ve iyi huylulukları sokacaktır.” buyurdu.146
